December. De maand waarin 'donker' en 'licht' elkaar ontmoeten Een maand die voor sommigen eenzaamheid en anderen gezelligheid betekent. Een ding is zeker, december is, meer dan andere maanden, een maand van rituelen: nadenken over hoe je de kerst door gaat brengen, een extra beker chocolademelk (afhankelijk van je postuur, al dan niet met slagroom) en op zoek naar wat licht, of verlichting in de donkere dagen.
Ik houd van deze maand. Ik ben dan ook gezegend met volwassen kinderen die samen met hun echtgenotes graag wat dagen met hun ‘oudelui’ doorbrengen. Daarmee heeft deze moederkloek dan ook een goed excuus om qua tradities alle registers open te trekken. Hoewel… jaarlijks worden ze bijgeschaafd. Immers, tradities en rituelen zijn alleen mooi en zinvol wanneer ze niet knellen. De ‘pan van Jan’ blijft als traditie gelukkig nog bestaan.
Dit vergt enige uitleg. De koperen pan werd door mijn vader op 1e kerstdag tevoorschijn gehaald om stroganoff saus in te maken. Dat hij de keuken achterliet alsof er een bom ontploft was, hoorde ook bij de kersttraditie van mijn ouderlijk huis.
Licht in de duisternis
Een ander ritueel waar ik erg aan hecht, is dat van het Licht. Katholiek opgevoed, oecumenisch doorgegroeid, vind ik dit nog steeds een prachtig symbool van hoop in donkere dagen. Bij het aansteken van de kaarsjes passeren herinneringen van de afgelopen jaren de revue. Zijn dierbaren van ‘ver weg’ weer even ‘dichtbij’. Licht in de duisternis. Daarin sta ik in een traditie die verder gaat dan onze jaartelling en niet alleen voorbehouden is aan het christelijk geloof. Ook Germanen, Joden en Romeinen zochten licht in de donkerste dagen van het jaar.
Rituelen… zinvol of zinloos?
Zelfs wanneer je niets met de decembermaand zou hebben, ook dan zijn rituelen zinvol. Ik zie het bij jonge kinderen. Rituelen bieden structuur. Denk bijvoorbeeld aan nog even voorlezen voor het slapen gaan. Ik zie het ook bij volwassenen: samen sporten en elkaar ontmoeten.
De rituelen en tradities die we tijdens ons leven opbouwen, helpen ons ook wanneer we ouder worden. Vooral wanneer het geheugen ons in de steek lijkt te gaan laten. Het zijn kleine lichtpuntjes in een wereld die lijkt te vervagen.
De oude, veelal zwijgende Twentenaar, krijgt tranen in zijn ogen en is ontroerd wanneer hij de midwinterhoorn weer hoort. Hij vertelt vervolgens hoe hij de hoorn zelf bespeelde, samen met zijn vrienden.
De kritische, Haagse deftige dame, geniet zichtbaar van de Indonesische rijsttafel omdat de geuren haar herinneren aan tijden van weleer toen ze met dierbaren van het traditionele eten genoot.
De geur van wierook of carbid, de smaak van stoofpeertjes of oliebollen, de klank van het luiden van een klok of de melodie van een lied; ze kunnen licht brengen in de duisternis van dementerenden.
Wanneer we ons realiseren dat dementie steeds vaker zal gaan voorkomen, is het wellicht een idee om eens anders naar rituelen en tradities te gaan kijken. Nog leuker is het natuurlijk om de komende dagen te benutten om je excentrieke tante of je hoogbejaarde opa eens te vragen naar hun rituelen. Mocht gewoon communiceren niet meer zo makkelijk gaan, dan zijn deze 10 tips wellicht je hulp om de feestdagen toch ook voor hen leuk te houden.
Doe je niet aan rituelen en tradities? Begin er vandaag mee. Al is het alleen maar in je eigen belang, want je weet maar nooit… Hier vind je inspiratie.
Natuurlijk hoop je niet dat het je overkomt, maar mocht meneer Alzheimer ooit aan je deur kloppen, dan heb je nog iets om op terug te vallen. Of het nou een 'pan van Jan' of een 'midwinterhoorn' is, ik wens je heel veel liefde, tradities en lichtpunten toe.
Fijne feestdagen!
Janny Joosten
Janny Joosten is strategisch relatiemanager bij WGV zorg en welzijn en blogt over zaken die haar bezighouden.
Contact opnemen met Janny Joosten naar aanleiding van deze blog? Dat kan via LinkedIn, per e-mail of telefonisch (088 255 6650).